De Blauwe Wolk

"Zoals de vogels en allerhande ander gedierte der aarde op bepaalde tijd en plaats materiaal verzamelen, graven, bouwen en metselen naar behoefte om dat te doen wat de natuur hen ingeeft, zo besloot ik op een dag om de plek waar ik woon te ontruimen en opnieuw in te richten met sculptuur, van boven naar beneden, van links naar rechts, van massief naar transparant." (Couzijn van Leeuwen, 1999)

In 1999 transformeerde Couzijn van Leeuwen (1959) zijn drie verdiepingen tellende woning aan het Dreyershofje te Amersfoort tot een totaalkunstwerk. Elke verdieping gaf hij een specifieke uitstraling waarbij de ruimte ofwel transparant oogt of juist zeer massief. De diverse composities kregen alle een bepaalde richting mee, waarbij de lijnen van links naar rechts lopen en/of van boven naar beneden. Het project, getiteld 'De Blauwe Wolk', werd gesubsidieerd door de Provincie Utrecht.

Aanleiding voor deze indeling in horizontale en vertikale lijnen was zijn wens om een wolk in een binnenruimte te concretiseren. Hij bedacht een manier om de in de atmosfeer gevormde massa van zwevende waterdruppeltjes en ijskristallen door middel van een strak ritme van horizontalen en vertikalen in figuurlijke zin tastbaar te maken. Kunststof chrysantengaas, een gerasterde draadconstructie die gebruikt wordt om groeiende stengels van planten en bloemen te geleiden, verknipte hij tot lange draden waarbij de vertikale lijn stelselmatig wordt doorsneden door korte horizontale lijnen. Hij bevestigde deze draden aan het plafond van de bovenverdieping en verzwaarde ze met hompjes klei om de lijnen recht te laten hangen. Ondanks het tastbare uiterlijk blijft de wolk ongrijpbaar, mede door het lamplicht dat het geheel in een wazige zweem hult.

Op de eerste etage hangen aan loodrechte aluminium staven potten, pannen, een afdruiprekje, bestek, een zeef, een emmer, glazen, een dienblad, een fluitketel. Het zijn slechts een aantal van de door de kunstenaar in binnen- en buitenland verzamelde snuisterijen en (gebruiks-)voorwerpen die worden bewaard in zijn atelier in Breda. De vertikale lijnen worden geregeld onderbroken door keukengerei en vervolgen hun neergaande weg via bijvoorbeeld een lepelsteel of steelpan.

Ook in ander werk put Van Leeuwen uit de verscheidenheid aan materialen en voorwerpen uit zijn Bredase ‘supermarkt’. Zijn beelden kenmerken zich door de samenvoeging van vormen en materialen die op intuïtieve en associatieve manier een nieuwe context hebben gekregen. Veel van zijn materiaal neemt hij mee uit het buitenland. Zo vormt een cederhouten plank, gevonden op een Iers strand, het uitgangpunt voor On Irish beaches, een werk dat verder bestaat uit keramiek. Ook geeft hij gebruiksvoorwerpen een andere betekenis of functie, zoals bijvoorbeeld de houten flessen die in hun 'knullige' verschijningsvorm niet meer functioneel zijn en er nogal slap uitzien, maar die aan hardheid niets hebben verloren.

Op de begane grond van het Amersfoortse woonhuis laat een grote hoeveelheid boomstammen van verschillende dikte een horizontale beweging in de ruimte zien. Sommige stammen en stronken zijn bewerkt, zodat er een afwisseling is ontstaan tussen gladde en ruwe oppervlakken, en puntige, ronde of platte uiteinden. De hele ruimte is op ordelijke wijze bezaaid met liggende en uit de muur stekende stammen van populieren en kastanjes. Alleen via een smalle doorgang kun je een weg banen door het massieve woud van horizontalen. Het is alsof de boomstammen door de muur heen komen en de wortels buiten het huis naar lucht happen. Zelfs aan het plafond lopen stammen evenwijdig aan het vloeroppervlak.

Anders dan in zijn overige werk maakte Couzijn van Leeuwen voor het project 'De Blauwe Wolk' van tevoren een serie tekeningen en schetsen van de verschillende onderdelen. Hij gaat doorgaans op zijn intuïtie af en associeert bij het samenstellen van zijn composities. Zijn beelden ontstaan in veel gevallen naar aanleiding van een verhaal, gebeurtenis of herinnering. Zoals bijvoorbeeld in het werk 'Hoe krijg ik mijn oude oma veilig op de trein' (1998), een beeld dat deel uitmaakte van het tijdelijke kunstproject 'Op het spoor van de stad', dat de veranderende infrastructuur van de Amersfoortse binnenstad op kunstzinnige wijze becommentarieerde. In gedachten doemde het beeld op toen Couzijn van Leeuwen met zijn oma in het stationsgebied, waar veel van vroeger is verdwenen, een wandeling maakte. Hij vervaardigde een groot staketsel in de vorm van een hertenlichaam waarvan de kop ontbreekt. Op meerdere plaatsen op het lichaam bevinden zich kleinere hertenkoppen waardoor het dier alle kanten tegelijk op kan kijken, maar ook in de tijd kan terugblikken en vooruitkijken.